I. TÊN BIỆN PHÁP.

          "Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 9A thông qua các chủ đề trong tiết sinh hoạt lớp".

II. NỘI DUNG BIỆN PHÁP.

1. Lí do chọn biện pháp

          Tôi đã từng đọc một câu nói của bà Maria Montessori - một bác sĩ, một nhà giáo dục nổi tiếng người Ý như thế này:" Đúng là chúng ta không thể tạo ra thiên tài. Chúng ta chỉ có thể dạy trẻ cơ hội phát huy những tiềm năng của chúng". Thật đúng vậy, bản thân mỗi học sinh có những tiềm năng nhất định, những tiềm năng ấy được khởi phát, bộc lộ và phát triển như thế nào phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Nhưng một trong những yếu tố quan trọng để phát huy những tiềm năng ấy chính là giáo dục.

          Với sự bùng nổ của mạng xã hội đã có ảnh hưởng rất lớn đến các em và để lại nhiệu hệ lụy không nhỏ. Nguyên nhân chính là do kỹ năng ứng phó với các tác động bên ngoài còn nhiều hạn chế.

          Trong đổi mới phương pháp giáo dục hiện nay, ngành giáo dục rất chú trọng vào các hoạt động giáo dục hình thành phẩm chất và năng lực cho học sinh. Như vậy, việc trang bị kiến thức thôi là chưa đủ mà cần phải có sự song hành với các năng lực cần đạt, đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội hiện đại trong thời kì công nghệ 4.0.

          Người ta thường nói con cái là tấm gương phản chiếu của cha mẹ. Vậy, một tập thể lớp cũng là hình ảnh phản chiếu của giáo viên chủ nhiệm. Nói như vậy cũng đúng phần nào vì giáo viên chủ nhiệm là người cha, người mẹ thứ hai của các em. Giáo viên chủ nhiệm là người gần gũi và hiểu các em nhất. Nên việc giáo dục kĩ năng sống, giáo viên chủ nhiệm là người thích hợp nhất.

          Là giáo viên chủ nhiệm đang đảm nhận công tác chủ nhiệm lớp 9A. Tôi biết rằng đây là lứa tuổi đang trong độ tuổi dậy thì có nhiều thay đổi về mặt tâm sinh lí. Giáo dục kĩ năng sống nếu biết khai thác những khía cạnh tích cực sẽ tạo điều kiện thuận lợi giúp các em phát triển nhân cách. Ngược lại các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực. Lớp 9A tôi đang chủ nhiệm đầu năm học này, tình trạng vi phạm an ninh trật tự ở ngoài trường học, tham gia hút thuốc lá với một số thanh niên ở địa phương, hay lớp học khá trầm, thi đua của lớp đi xuống... Qua tìm hiểu tôi nhận thấy có nhiều nhiều nguyên nhân nhưng thiếu kĩ năng sống là một trong những nguyên nhân cơ bản.

          Xuất phát từ thực tiễn và với kinh nghiệm làm công tác chủ nhiệm trong những năm qua, tôi đã mạnh dạn vận dụng biện pháp: "Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 9A thông qua các chủ đề trong tiết sinh hoạt lớp".

          Tiết sinh hoạt lớp hàng tuần, đây là thời gian mà cô trò cùng nhau nhìn lại những hoạt động của lớp trong cả tuần học, vạch kế hoạch cho hoạt động của tuần tiếp theo. Tuy nhiên, nếu cứ lặp đi lặp lại một hình thức hoạt động gây ra sự nhàm chán. Vậy, để tiết sinh hoạt có hiệu quả hơn, tôi đã lồng ghép các chủ đề giáo dục kĩ năng sống vào tiết sinh hoạt vừa để thay đổi không khí, tạo sự thoải mái vừa giúp các em trang bị những kĩ năng sống cần thiết cho chính mình.

          2. Mục đích của biện pháp

          * Đối với học sinh:

          Trang bị cho học sinh lớp 9A những kĩ năng cần thiết để giúp các em nâng cao nhận thức, biết điều chỉnh suy nghĩ, hành vi của bản thân; đồng thời xử lí linh hoạt trước những tác động bất ngờ trong cuộc sống và học tập.

          Tạo ra được bầu không khí dân chủ, vui vẻ, thoải mái trong các tiết sinh hoạt lớp; nâng cao phong trào thi đua của lớp.  

          * Đối với giáo viên chủ nhiệm.

          Hoàn thành tốt công tác chủ nhiệm lớp. Mở rộng ra các lớp việc sử dụng đổi mới hình thức nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh.

          3. Cách thức tiến hành

          3.1. Lên kế hoạch cụ thể, lựa chọn chủ đề phù hợp.

          Ngay từ đầu năm, sau khi nắm bắt tình hình của lớp, giáo viên phải xây dựng kế hoạch giáo dục kĩ năng sống cho các em một cách cụ thể, rõ ràng. Việc lên kế hoạch này sẽ giúp giáo viên chủ nhiệm chủ động hơn trong quá trình thực hiện, tránh sự chồng chéo giữa các hoạt động.

          Nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh rất phong phú, đa dạng nên chúng ta cần có sự lựa chọn chủ đề phù hợp với tình hình học sinh của lớp. Cụ thể tôi đã lựa chọn và sắp xếp như sau:

          3.2. Giúp học sinh hiểu rõ sự cần thiết của giáo dục kĩ năng sống.

          Trước khi bắt đầu thực hiện việc giáo dục kĩ năng sống theo chủ đề cho học sinh, giáo viên nên trao đổi, chia sẻ với học sinh, giúp các em hiểu rõ tầm quan trọng của việc được giáo dục kĩ năng sống. Khi học sinh hiểu được điều đó, các em đón nhận việc học các kĩ năng sống với một tâm thế sẵn sàng, thoải mái.

          3.3. Làm phong phú hình thức giáo dục kĩ năng sống theo chủ đề.

          3.3.1. Diễn kịch.

          Cách thức thực hiện như sau:

          - Giáo viên thông báo cho các em biết chủ đề sẽ sinh hoạt trong tuần và hình thức hoạt động.

          - Giáo viên hướng dẫn nhóm học sinh có thể tự mình lên một kịch bản và tự tập kịch. Giáo viên kiểm tra, đốc thúc, chỉnh sửa cho các em trước khi trình diễn.

          - Học sinh diễn vở kịch theo chủ đề với thời gian quy định.

          - Các bạn trong lớp chia nhóm tự trao đổi, thảo luận rút ra bản chất vấn đề, những bài học cho bản thân.

          - Giáo viên nhận xét, chốt lại những kĩ năng cần trang bị cho các em.

          3.3.2. Tổ chức thi vẽ tranh và giới thiệu tranh theo chủ đề.

          Cách thức triển khai:

          - Giao cho học sinh vẽ tranh theo chủ đề và chuẩn bị bài giới thiệu ở nhà.

          - Học sinh giới thiệu về ý tưởng và ý nghĩa của bức tranh.

          - Trao đổi, thảo luận về ý nghĩa bức tranh, đặc biệt rút ra được bài học cho bản thân mình.

          - Giáo viên kết luận, định hướng cho học sinh những kỹ năng theo chủ đề.

          Áp dụng vào tình huống thực tiễn.

          - Giáo viên chia học sinh thành 4 nhóm và yêu cầu học sinh vẽ tranh về các chủ đề, thời gian hoàn thành trong 4 ngày, nêu được ý nghĩa của bức tranh mà mình đang vẽ.

          + Nhóm 1: vẽ tranh về chủ đề "Bị bạn bè bắt nạt".

          + Nhóm 2: vẽ tranh về chủ đề " Bị điểm thấp trong kì thi".

          + Nhóm 3: vẽ tranh về chủ đề "Bố mẹ cãi nhau".

          + Nhóm 4: vẽ tranh về chủ đề " Bị người lạ nhắn tin đe dọa".

          - Mỗi học sinh tự hoàn thiện một bức tranh của mình theo chủ đề đã phân công. Giáo viên kiểm tra tiến độ vẽ tranh của học sinh.

          - Giáo viên yêu cầu đại diện 4 nhóm lên gắn tranh của mình trên bảng và chủ nhân của 4 bức tranh lần lượt giới thiệu ngắn gọn về ý tưởng, ý nghĩa của bức tranh.

          - Giáo viên đặt câu hỏi: Trong 4 bức tranh trên có một điểm chung là gì?

          - Giáo viên để cho học sinh tự suy nghĩ trong thời gian nhất định, nếu học sinh không trả lời được giáo viên gợi ý và đưa ra vấn đề: 4 bức tranh trên mặc dù theo 4 chủ đề khác nhau nhưng đều có một điểm chung là "phản ảnh tâm lí căng thẳng". Vậy khi gặp vấn đề về tâm lí căng thẳng, các em nên ứng phó như thế nào?

          - Giáo viên hướng dẫn học sinh trao đổi, thảo luận theo nhóm và chia sẻ.

          - Giáo viên nhận xét về hoạt động của 4 nhóm và trao đổi với các em về kĩ năng "Ứng phó với tâm lí căng thẳng". Giúp học sinh hiểu được: Thế nào là tâm lí căng thẳng. Những biểu hiện, nguyên nhân, hậu quả, cách ứng phó với tâm lí căng thẳng. Vận dụng vào thực tiễn cuôc sống kỹ năng đã học.

          3.3.3. Nghiên cứu trường hợp điển hình.

          Quy trình thực hiện:

          - Học sinh xem video, tường thuật hoặc diễn lại về trường hợp điển hình.

          - Thảo luận về trường hợp điển hình đó theo hướng dẫn của giáo viên.

          - Học sinh rút ra được những kĩ năng cần thiết cho bản thân mình.

          - Giáo viên kết luận, định hướng cho học sinh về cách ứng xử tích cực trong tình huống đã cho.

          Áp dụng thực tiễn với kĩ năng ra quyết định:

          Tình huống: Bạn Trần Văn Lợi ở lớp 9B bị nhóm thanh niên lạ đánh ở cách cổng trường không xa. Những đối tượng ấy đã yêu cầu bạn Lợi lên xe và chở đi nơi khác để đánh.

          Giáo viên yêu cầu học sinh diễn lại tình huống.

          Học sinh diễn.

          Giáo viên yêu cầu học sinh trao đổi về những vấn đề sau:  Bạn Lợi đưa quyết định gì? Quyết định ấy đúng hay sai? Vì sao? Nếu là em thì em sẽ làm gì?

          Học sinh trao đổi, thảo luận sau khi xem các bạn diễn và rút ra được những kĩ năng cần thiết cho bản thân.

          Giáo viên nhận xét và chốt lại vấn đề đồng thời phân tích cụ thể hơn về kĩ năng đưa ra quyết định.

          - Kĩ năng đưa ra quyết định có vai trò rất quan trọng đối với cuộc sống của mỗi người. Khi các em có khả năng đưa ra những quyết định đúng đắn thì các em sẽ dễ dàng đạt được những điều mình muốn và hạn chế tối đa những sai lầm.

          Vậy để đưa ra được quyết định phù hợp các em nên thực hiện quy trình 6 bước như sau:

          + B1: Xác định vấn đề.

          + B2: Phân tích và nhìn nhận vấn đề.

          + B3: Tổng hợp các giải pháp khả thi.

          + B4: Phân tích ưu, nhược điểm.

          + B5: Lựa chọn và đưa ra quyết định.

          + B6: Thực hiện quyết định đề ra.

          3.3.4. Tổ chức trò chơi.

          Quy trình thực hiện:       

          - Giáo viên phổ biến tên trò chơi, nội dung và luật chơi cho học sinh.

          - Học sinh tiến hành chơi.

          - Đánh giá sau trò chơi.

          - Thảo luận về ý nghĩa giáo dục của trò chơi.

          Áp dụng thực tiễn với kĩ năng hợp tác, kĩ năng ra quyết định, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ.

          - Giáo viên tổ chức trò chơi "Lập đội". Thời gian: 15 phút. Phổ biến cách chơi

          - Sau khi chơi xong giáo viên hỏi các em có cảm giác như thế nào? Em rút ra được những điều gì cho bản thân sau khi chơi trò chơi này? Em hiểu gì về những kĩ năng đó?

          Học sinh thực hiện trao đổi thảo luận theo nhóm. Đại diện các nhóm trình bày. Trao đổi, thuận luận.

          Giáo viên chốt lại vấn đề:

          - Trò chơi "Lập đội" vừa rồi sẽ rèn luyện cho các em rất nhiều kĩ năng, đặc biệt là kĩ năng hợp tác.

          - Giáo viên giúp học sinh hiểu về "kĩ năng hợp tác".

          + Thế nào là hợp tác.

          + Tầm quan trọng của kĩ năng hợp tác trong học tập và cuộc sống.

          + Làm thế nào để thực hiện tốt kĩ năng hợp tác.

          4. Tổ chức đánh giá sau mỗi chủ đề.

          Sau mỗi chủ đề đã được thực hiện theo tháng, giáo viên cùng học sinh nên tổ chức đánh giá quá trình thực hiện, kết quả thu được và thực hành vận dụng của học sinh vào thực tiễn cuộc sống.

          Trong quá trình tổ chức đánh giá nên để cho cá nhân học sinh tự đánh giá về những gì mà bản thân thu nhặt được qua chủ đề sinh hoạt và đã vận dụng vào cuộc sống thực tế như thế nào? Có đạt hiệu quả như mong đợi không? Có gặp khó khăn gì không? Qua chia sẻ của học sinh, giáo viên cũng tự mình đánh giá hoạt động của chính giáo viên và học sinh để có biện pháp khắc phục, thay đổi.

          III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC .

          1. Đối với học sinh.

          Các em đã được trang bị những kĩ năng cần thiết cho bản thân và bước đầu vận dụng có hiệu quả. Cụ thể như nhờ được giáo dục kĩ năng đưa ra quyết định mà nhiều em đã có những quyết định đúng đắn về học tập như quyết định từ bỏ chơi game để quyết tâm học tập tốt; một số em đã làm chủ được cảm xúc của chính mình, biết từ chối những lời rủ rê của các đối tượng xấu...

          2. Đối với lớp.

          Sau một thời gian áp dụng giải pháp "Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 9A qua các chủ đề trong tiết sinh hoạt lớp" tôi nhận thấy sự tiến bộ rõ rệt của lớp mình chủ nhiệm qua những thành tích cụ thể như sau:

          - Kết quả tham gia hội thi văn nghệ của lớp đạt giải Khuyến khích, đứng thứ 7/11 lớp. Kết quả tuy chưa cao nhưng đã đánh giá sự nổ lực cố gắng của các em trong quá trình tập luyện, đặc biệt là các em đã vận dụng tốt các kĩ năng thiết thực vào trong quá trình tập luyện như kĩ năng hợp tác, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng quản lí thời gian, kĩ năng ứng phó với tâm lí căng thẳng.

          - Học tập có sự tiến bộ rõ rệt. Số lượng điểm tốt khá nhiều, có tuần đạt tới 24 điểm 9,10....đạt nhiều tuần học tốt. Những điều đó là minh chứng cho giải pháp của tôi có hiệu quả và là động lực để lớp tiếp tục phấn đấu trong thời gian tới.

          - Kết quả thi đua của lớp trong đợt thi đua đợt 1,2,3 và sơ kết cuối kì I.

          + Trong đợt thi đua đợt 1 lớp 9A xếp thứ 5/6 lớp của khối sáng với nhiều lí do đó là nhiều em đã vi phạm quy định trường học  Lớp bị trừ khá nhiều điểm.

          + Sau khi thực hiện giải pháp giáo dục kĩ năng sống cho các em thì kết quả đã có sự thay đổi rất nhiều. Thi đua đợt 2: lớp 9A đạt vị trí thứ nhất. Thi đua đợt 3: đạt vị trí thứ nhì. Sơ kết kì I: vị trí thứ 2/6 lớp khối sáng và thứ 4/11 lớp toàn trường.

          - Lớp 9A không còn tình trạng học sinh đánh nhau, học sinh hút thuốc lá, hạn chế tối đa học sinh vi phạm nội quy trường học.

          3. Đối với giáo viên chủ nhiệm.

          - Qua việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh bản thân tôi đã học hỏi được nhiều điều bổ ích cho chính bản thân mình, hoàn thiện những kỹ năng mà bản thân mình còn hạn chế như kỹ năng kiềm chế cảm xúc...

          - Thông qua các hình thức giáo dục kỹ năng sống cho các em đã tạo được sự gần gủi thân thiện hơn với học sinh. Khoảng cách giữa cô và trò được rút ngắn. Các em dễ dàng chia sẽ những khó khăn của mình và chính bản thân tôi linh hoạt hơn trong việc tìm ra các biện pháp để giúp đỡ các em.         

          IV. XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG

Biện pháp "Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 9A thông qua các chủ đề trong tiết sinh hoạt lớp" được áp dụng hiệu quả trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 9 do giáo viên đảm nhiệm công tác chủ nhiệm lớp  trong năm học 2022-2023 và được áp dụng hiệu quả đối với các lớp khối 8, 9 trong nhà trường trong thời gian vừa qua. Biện pháp này cũng lần đầu được dùng để đăng ký dự thi giáo viên chủ nhiệm lớp giỏi.

                                                                    HIỆU TRƯỞNG

                                                                     Lê Tuyết Nhung